เมื่อวันที่ 17 กันยายน 2568 สถาบันระหว่างประเทศเพื่อการค้าและการพัฒนา (องค์การมหาชน) หรือ ITD ประกาศวิสัยทัศน์ที่มุ่งมั่นผลักดันประเทศไทยสู่การเป็น “ศูนย์กลางข่าวกรองทางการค้าอาเซียน (ASEAN Trade Intelligence Center)” พร้อมเผยแพร่รายงานเชิงลึก Trade Intelligence Report 2025 ซึ่งระบุว่าโลกการค้ากำลังก้าวสู่ยุคแห่งความปั่นป่วนครั้งใหญ่ ที่เต็มไปด้วยความผันผวนจากนโยบายทางการค้าของประเทศมหาอำนาจ โดยมีเป้าหมายเพื่อสร้างประชาคมข่าวกรองทางการค้าที่แข็งแกร่ง เพื่อรับมือกับความไม่แน่นอนทางการค้าในระดับโลก งานนี้ นายสุภกิจ เจริญกุล ผู้อำนวยการสถาบันระหว่างประเทศเพื่อการค้า และการพัฒนา เป็นประธานกล่าวเปิดงาน และได้รับเกียรติจาก ดร.เกรียงศักดิ์ เจริญวงศ์ศักดิ์ ประธานสถาบันอนาคตศึกษาเพื่อการพัฒนา (IFD) กล่าวปาฐกถาพิเศษหัวข้อ “Regional Trade Wins in a World Unwind” ภายในงานสัมมนาเผยแพร่ Trade Intelligence Report 2025 ในครั้งนี้ด้วย

รายงาน Trade Intelligence Report 2025 ได้วิเคราะห์ปัจจัยหลักที่กำลังส่งผลกระทบอย่างรุนแรงต่อการค้าโลก และส่งผลกระทบต่อกลุ่มประเทศ CLMVT ดังนี้:

• ความตึงเครียดทางภูมิรัฐศาสตร์ที่ยืดเยื้อ: การแข่งขันระหว่างประเทศมหาอำนาจนำไปสู่การแบ่งขั้วทางเศรษฐกิจ และความขัดแย้งในภูมิภาคต่างๆ ทำให้เกิดการปรับโครงสร้างห่วงโซ่อุปทานโลกครั้งใหญ่ ทั้งการแยกห่วงโซ่อุปทาน (Decoupling) การลดความเสี่ยง (De-risking) และการย้ายฐานการผลิตไปยังประเทศพันธมิตร (Friend-shoring/Near-shoring) ซึ่งสร้างทั้งความเสี่ยงและโอกาสในการดึงดูดการลงทุนใหม่ๆ
• นโยบายการค้าที่เน้นการปกป้องและกีดกันเพิ่มขึ้น: การกลับมาของสงครามการค้า รวมถึงมาตรการทางการค้าที่ไม่ใช่ภาษี (Non-Tariff Measures – NTMs) ที่ซับซ้อนและหลากหลายมากขึ้น ทำให้เกิดอุปสรรคใหม่ๆ และบั่นทอนเสถียรภาพของระบบการค้าพหุภาคี
• กฎระเบียบด้านสิ่งแวดล้อมที่เข้มงวด: ภายใต้กรอบแนวคิด ESG (Environmental, Social, and Governance) ที่ได้รับความสำคัญเพิ่มขึ้นทั่วโลก ทำให้เกิดมาตรการใหม่ๆ เช่น มาตรการปรับคาร์บอนก่อนข้ามพรมแดน (CBAM) ของสหภาพยุโรป และกฎระเบียบว่าด้วยสินค้าที่ปลอดจากการตัดไม้ทำลายป่า (EUDR) ซึ่งสร้างภาระการปฏิบัติตาม แต่ก็เป็นโอกาสสำหรับผู้ประกอบการที่ปรับตัวได้
• การพัฒนาและประยุกต์ใช้เทคโนโลยีเกิดใหม่: การปฏิวัติอุตสาหกรรมครั้งที่ 4 และการเปลี่ยนผ่านสู่เศรษฐกิจดิจิทัล ทำให้เทคโนโลยีอย่าง AI, IoT, Blockchain เข้ามาพลิกโฉมการผลิตและการค้า สร้างโอกาสทางธุรกิจใหม่ๆ มหาศาล โดยเฉพาะในภาคบริการดิจิทัลและการค้าข้ามพรมแดน
• การเปลี่ยนแปลงภายในประเทศ CLMVT: นอกจากปัจจัยภายนอกแล้ว สถานการณ์ภายในของแต่ละประเทศในกลุ่ม CLMVT ก็มีการเปลี่ยนแปลงที่ส่งผลกระทบต่อศักยภาพการแข่งขัน ทั้งโครงสร้างประชากร นโยบายเศรษฐกิจภายในที่ปรับเปลี่ยน และความเสี่ยงด้านเสถียรภาพทางการเมือง

การดำเนินงานเพื่อสร้างประชาคมข่าวกรองทางการค้าของ ITD มุ่งเน้นไปที่ 3 แกนหลัก ได้แก่ Connect, Share, และ Forecast

• Connect: สร้างเครือข่ายความร่วมมือที่แข็งแกร่งระหว่างภาครัฐ ภาคเอกชน นักวิชาการ และนักธุรกิจ เพื่อเปิดพื้นที่ให้เกิดการระดมความคิดเห็นและแลกเปลี่ยนประเด็นทางการค้า สร้างความเข้าใจและวิสัยทัศน์ร่วมกันในการขับเคลื่อนการค้าอย่างยั่งยืน
• Share: แบ่งปันองค์ความรู้ ข้อมูลสถิติ และประสบการณ์ผ่านกิจกรรมต่างๆ เช่น เวิร์กช็อปและเวทีสัมมนา เพื่อให้ประชาคมข่าวกรองทางการค้าสามารถเรียนรู้จากทั้งประสบการณ์ที่ประสบความสำเร็จและบทเรียนที่ผิดพลาด
• Forecast: วิเคราะห์แนวโน้มและแจ้งเตือนสถานการณ์การค้าล่วงหน้าผ่านรายงานประจำเดือน เพื่อให้ทุกฝ่ายสามารถรับมือกับโอกาสและความเสี่ยงทางการค้าได้อย่างทันท่วงที

สำหรับปี 2569 ITD มีแผนที่จะขยายเครือข่ายไปยังกลุ่มประเทศ Maritime Southeast Asia ทั้งอินโดนีเซีย, มาเลเซีย, สิงคโปร์, ฟิลิปปินส์ เพื่อสร้างประชาคมข่าวกรองทางการค้าอาเซียนที่ครอบคลุมและสมบูรณ์ยิ่งขึ้น โดยมีเป้าหมายให้ประเทศไทยเป็นศูนย์กลางการวิเคราะห์และแลกเปลี่ยนข้อมูลการค้าระดับภูมิภาค โดยในปีหน้า ASEAN Intelligence Community Center จะเป็นแหล่งข้อมูลที่สดใหม่ ทั้งสถานการณ์ แนวโน้ม และการแจ้งเตือนสำคัญ โดยจะเปลี่ยนรายงานประจำปีให้เป็น Flash Report เพื่อให้สมาชิกในประชาคมข่าวกรองทางการค้า “รู้เร็ว ปรับไว ก้าวทันโลก” ภายใต้นิยาม Alert, Adaptive, Agility